Van Reekum Stichting

De oprichting

Op 16 juni 1859 wordt Antonie van Reekum geboren. Antonie is onze stamvader. Hij trouwt op 17 mei 1884 met Catharina Christina Bronkhorst en zij krijgen 9 kinderen. Een belangrijke nalatenschap van Antonie van Reekum in Apeldoorn is de Van Reekum Stichting. Bij het overlijden op 2 oktober 1948 van deze stamvader Antonie van Reekum, laat hij voor zijn kinderen een erfenis achter.

Antonies negen kinderen besluiten tot het vormen van deze stichting op voorstel van Antonies oudste zoon Gerard van Reekum, nadat zij hebben vernomen dat Antonies erfenis bij zijn overlijden in 1948 een dusdanig bedrag is, dat zij tot de slotsom komen, dat ze ieder een bedrag ontvangen waarmee ze niet veel kunnen. Als ze daarentegen allemaal hun erfdeel in een stichting onderbrengen, is er sprake van een substantieel bedrag.

De oprichting van de Van Reekum Stichting vindt plaats op 27 september 1952. Gerard, Richard en Johan van Reekum worden benoemd tot de zogeheten Regenten van de Van Reekum Stichting, die het vermogen moeten beheren. De andere zoons van Antonie, met uitzondering van Bertus (gemigreerd naar Zuid-Afrika) en schoonzoon Bram Buys vormen de Raad van Toezicht, die het financiële en bestuursbeleid van het College van Regenten controleert.

Het begin van de jaren ’50 is een financieel krappe en magere tijd en de Van Reekum Stichting beoogt in oorsprong activiteiten te ontwikkelen, gericht op het verstevigen van de familieband, alsmede ‘deugdzame familieleden van protestantse godsdienst’ financieel en moreel te ondersteunen in moeilijke tijden (ernstige ziekte of zakelijke tegenslag). Al spoedig na de oprichting van de Stichting verleent zij tevens studiebeurzen aan studerende familieleden of reisgeld na het beëindigen van hun studie en verstrekt zij geldleningen en hypotheken binnen de familiekring. Daarnaast organiseert zij diverse familiebijeenkomsten, waardoor de Van Reekum Stichting vanaf de oprichting een bindende factor binnen de familie is.

Als al na korte tijd het startkapitaal, dat de oprichters van de Van Reekum Stichting bij elkaar hebben gebracht, door renten en giften fors gegroeid blijkt te zijn, worden de doelstellingen van de stichting verruimd. Richtte de Van Reekum Stichting zich in eerste instantie uitsluitend op familieleden en de familieband, tegenwoordig beantwoordt zij tevens verzoeken om bijstand die niet uit de familiekring komen.

Zo kunnen bijvoorbeeld ook liefdadigheidsinstellingen nu een financieel beroep doen op de Van Reekum Stichting. Voorwaarde is wel dat de aanvrager een duidelijke band heeft met Apeldoorn.

Bestuur en Raad van Toezicht

De stichting wordt bestuurd door het Bestuur (3) en de Raad van Toezicht (5), waarin zoveel mogelijk de verschillende takken (nazaten van de kinderen van Antonie en Catharina) zijn vertegenwoordigd.

Familiehuis wordt Van Reekum Galerij

Eén van die niet op geldelijke ondersteuning van de familie gerichte projecten is de grote bijdrage die de Van Reekum Stichting begin jaren ’60 levert aan de totstandkoming van een nieuw museum in Apeldoorn. Al in 1955 bestaat bij het Stichtingsbestuur het plan een familiehuis te kopen, waar antiek en kunstvoorwerpen uit de nalatenschappen van de familie Van Reekum kunnen worden tentoongesteld. Bovendien kunnen de leden van het College van Regenten en de Raad van Toezicht in dit familiehuis samenkomen. Johan van Reekum verheft dat idee tot een hoger plan: geen Van Reekum-familiehuis, maar een openbaar museum voor kunsten in Apeldoorn.

De stad heeft in die tijd al wel een gemeentemuseum, gevestigd aan de Loolaan, doch dat is meer een ‘noodgebouw’ voor het herbergen van kunst dan een representatieve locatie voor het tentoonstellen van kunstvoorwerpen.

Bovendien vertoont het gemeentemuseum allerlei gebreken, waardoor kunstenaars niet tevreden zijn met de accommodatie en vele museumdirecteuren hun waardevolle collecties niet in Apeldoorn willen exposeren. Het gevolg is dan ook dat het museum zeer beperkt bezocht wordt. Het idee voor een eigen openbaar museum leeft nog steeds bij het Stichtingsbestuur, als de gemeente Apeldoorn in 1961 meldt een nieuw Cultureel Centrum in de stad te gaan bouwen.

De Van Reekum Stichting haakt hier direct op in en komt met voorstellen om te komen tot een museum voor beeldende kunst binnen het nieuw te realiseren Cultureel Centrum. De Van Reekum Stichting verwacht, door beeldende kunst in de ‘culturele’ omgeving van het nieuwe centrum tentoon te stellen een groter publiek te bereiken.

Behalve het idee voor het museum biedt de Van Reekum Stichting de gemeente Apeldoorn een aanzienlijk bedrag aan voor de realisatie van het plan in het nog te bouwen Cultureel Centrum. Uiteraard verbindt de Stichting wel enkele voorwaarden aan haar deelname in het Cultureel Centrum: het museum moet de naam ‘Van Reekum Galerij’ dragen, er moet een vertrek in het museum ter beschikking aan de stichting worden gesteld dat als bestuurskamer van de Van Reekum Stichting alsmede voor andere familiebijeenkomsten kan dienen en de Van Reekum Stichting wijst twee van de vijf leden van het museumbestuur aan terwijl de exploitatie van het museum ten laste van de gemeente komt. Ook mag het museum niet worden afgebroken, tenzij deze wordt herbouwd op een gelijksoortige locatie.

Orpheus en de Van Reekum Galerij

De gemeente Apeldoorn stemt in met deze voorwaarden en nadat ook het Rijk haar goedkeuring heeft verleend, wordt eind 1962 begonnen met de bouw van het Cultureel Centrum aan het Loolaanpark in Apeldoorn.

Het museum-complex omvat, behalve de grote expositieruimte van de Van Reekum Galerij (een boven- en benedenzaal, een filmzaal en een zestig meter lange wandelgang), de schouwburg Orpheus (met een grote en kleine zaal, alsmede foyer) en restaurant ’t Schellinkje. Later zal nog een bibliotheek met vaktechnische en populairwetenschappelijke werken op het gebied van kunst in de Van Reekum Galerij worden ingericht.

Op 12 maart 1965 verricht de 5-jarige Richard van Reekum  de officiële opening van de Van Reekum Galerij onder het toeziend oog van de Apeldoornse burgemeester A.L. des Tombe.

De officiële opening van het nieuwe Cultureel Centrum vindt plaats op 12 maart 1965; een half jaar later dan voorzien, hetgeen veroorzaakt werd door een strenge vorstperiode in de winter van 1962-1963. De kleine Richard van Reekum onthult op die dag samen met de heer Des Tombe, de toenmalige burgemeester van Apeldoorn, een bronzen gedenkplaat.

Primeur in de gloednieuwe Van Reekum Galerij hebben de tentoon-stellingen ‘Hedendaagse kunst in Gelderland’ en ‘Joods-religieuze kunst-werken en realia van Simon Buchbinder’. Vele exposities van bekende kunstenaars, zoals Anton Pieck en Johan van der Keuken, zullen volgen.

Het Van Reekum Museum

De gemeente Apeldoorn besluit in 1976 de Van Reekum Galerij naar een hoger plan te tillen. Er wordt een jaarlijks aankoopbudget vastgesteld en de nieuwe directeur, Jerven Ober, maakt een begin met het aanleggen van een eigen collectie. Hij ging voortvarend te werk en in 1980 verkrijgt de galerij het predicaat ‘museum’.

De verzameling van het Van Reekum Museum weerspiegelt de eigenzinnigheid en de kennis van directeur Jerven Ober. Naast tekeningen en grafiek koopt hij sieraadkunst en hedendaagse fotografie aan. In diverse tentoonstellingen worden interessante verbanden tussen verschillende deelgebieden in de moderne kunst getoond.

Het Van Reekum Museum weet met originele tentoonstellingen regelmatig landelijk de aandacht op zich te vestigen. Na Obers vertrek in 1985 wordt Frits Bless directeur van het Van Reekum. Niet minder eigenzinnig dan zijn voorganger breidde hij de collectie uit met abstracte en conceptuele kunst en kunst uit de Derde Wereld.

Het Van Reekum Museum bestaat niet meer. Met de uitbouw van Theater Orpheus komt er rond 2000 een eind aan het museum. Het was duidelijk geworden dat de locatie aan de Soerenseweg niet meer voldeed en ook niet langer paste bij de ambities van het museum.

Omdat ook het Historisch Museum Apeldoorn en het gemeentearchief vergelijkbare problemen kenden, besloot de gemeente tot nieuwbouw. De twee musea en het archief werden verzelfstandigd en fuseerden. Tijdens de ontwikkeling van de nieuwbouwplannen sloot ook de openbare bibliotheek zich aan bij de fusie. 

Het nieuwe cultuurhuis CODA

Er voor in de plaats komt hét cultuurhuis van Apeldoorn met een bibliotheek, een museum, archief en een Experiencelab. Hiermee wordt  CODA (Cultuur Onder Dak Apeldoorn)  hèt cultuurhuis van Apeldoorn, voor Apeldoorners en voor bezoekers van elders. CODA wordt een bron van inspiratie worden op het gebied van literatuur, kunst en erfgoed. Maar de naam Van Reekum komt in het nieuwe gebouw aan de Vosselmanstraat  (slechts een vitrine met de naam Van Reekum Galerij) onvoldoende tot zijn recht en voldoet niet aan de afspraken gemaakt tussen de Van Reekum Stichting en de gemeente Apeldoorn vastgelegd in de schenkingsacte. Wat volgt zijn jarenlange onderhandelingen, waarbij de standpunten zich verharden.

Op 1 oktober 2017 wordt de uiteindelijke overeenstemming bekrachtigd met de benoeming en opening van het “Van Reekumplein”. Dit plein is oa bestemd voor openbare evenementen en is gelegen tussen het CODA-gebouw en Filmtheater en Poppodium  Gigant.  Voorts krijgt een expositieruimte in het CODA-museum de naamgeving “Van Reekum Galerij”. Daarnaast heeft de stichting in het ACEC gebouw weer een bestuurskamer tot zijn beschikking gekregen.